Cơ sở pháp lý về tiền lương tháng đóng BHXH

Quy định về căn cứ đóng BHXH đã được quy định tương đối đầy đủ trong Luật Lao động 2012, Luật BHXH 2014 và hệ thống các văn bản hướng dẫn thực hiện.

Cụ thể, nội dung này đã được thể hiện rõ tại Khoản 2 Điều 89 Luật BHXH năm 2014:

Đối với người lao động đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương và phụ cấp lương theo quy định của pháp luật về lao động.

Từ ngày 01/01/2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định.

Khoản 2 Điều 17 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP ngày 11/11/2015 của Chính phủ Qui định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc có nêu rõ hơn:

1. Từ ngày 01 /01/2016 đến ngày 31/12/2017, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương và phụ cấp lương theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động.
2. Từ ngày 01/01/2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động.

Như vậy, để xem xét tiền lương tháng đóng BHXH, có 03 yếu tố cần quan tâm: mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác. Và điểm khác biệt được thực hiện từ năm 2018 là: tiền lương tháng đóng BHXH sẽ bao gồm cả “các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động”; trong khi trước đó, từ 01/01/2016 đến ngày 31/12/2017 thì tiền lương tháng đóng BHXH chỉ bao gồm mức lương và phụ cấp lương.

Khái niệm “mức lương”, “phụ cấp lương”, “các khoản bổ sung khác” cũng đã được các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Lao động quy định cụ thể. Theo quy định tại Điều 21 Nghị định số 05/2015/NĐ-CP ngày 12/01/2015 của Chính phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số nội dung của Bộ Luật lao động:

- Mức lương theo công việc hoặc chức danh là mức lương trong thang lương, bảng lương do người sử dụng lao động xây dựng theo quy định tại Điều 93 của Bộ luật Lao động. Mức lương đối với công việc giản đơn nhất trong điều kiện lao động và thời giờ làm việc bình thường (không bao gồm khoản tiền trả thêm khi người lao động làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm) không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định.

- Phụ cấp lương là khoản tiền bù đắp các yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp của công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động chưa được tính đến hoặc tính chưa đầy đủ trong mức lương theo công việc hoặc chức danh;

(Điều 30 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH ngày 29/12/2015 của Bộ Lao động & Thương binh và xã hội Quy định và hướng dẫn thi hành một số Điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc quy định các loại phụ cấp bao gồm 08 loại: phụ cấp chức vụ, chức danh; phụ cấp trách nhiệm; phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; phụ cấp thâm niên; phụ cấp khu vực; phụ cấp lưu động; phụ cấp thu hút và các phụ cấp có tính chất tương tự).

- Các khoản bổ sung khác là khoản tiền bổ sung ngoài mức lương, phụ cấp lương và có liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong hợp đồng lao động, trừ tiền thưởng, tiền ăn giữa ca, các khoản hỗ trợ, trợ cấp của người sử dụng lao động không liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong hợp đồng lao động.

Như vậy, từ quy định về “các khoản bổ sung khác”, có thể thấy từ năm 2018, tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH không phải là tổng thu nhập của người lao động bởi nó không bao gồm tiền thưởng, tiền ăn giữa ca, các khoản hỗ trợ, trợ cấp của người sử dụng lao động không liên quan đến thực hiện công việc hoặc chức danh trong hợp đồng lao động.

Cũng liên quan đến mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, Khoản 3 Điều 30 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH 2014 về BHXH bắt buộc nêu rõ hơn nữa:

Tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc không bao gồm các khoản chế độ và phúc lợi khác, như

+ Tiền thưởng theo quy định tại Điều 103 của Bộ luật lao động,

+ Tiền thưởng sáng kiến;

+ Tiền ăn giữa ca;

+ Các khoản hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ;

+ Hỗ trợ khi người lao động có thân nhân bị chết, người lao động có người thân kết hôn, sinh nhật của người lao động, trợ cấp cho người lao động gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

+ Các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động theo khoản 11 Điều 4 của Nghị định số 05/2015/NĐ-CP ngày 12 tháng 01 năm 2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số nội dung của Bộ luật lao động.

Như vậy, từ những phân tích, căn cứ các điều, khoản trong các văn bản hướng dẫn thực hiện đã nêu, tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc không bao gồm tất cả các khoản phụ cấp, khoản bổ sung khác mà chỉ là một số khoản có thể xác định được trước và cố định hàng tháng.